Tekst Rene Hut, Bas Ruesink
Foto Rob Acket, Dook van Gils
De datum van 5 november 2022 zal binnen Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht in Balkbrug nooit meer vergeten worden. Het was op deze dag dat het vreselijk misging binnen de kliniek. Een patiënt stak met een mes een sociotherapeute, verwondde twee vrouwelijke collega’s en bracht daarna zichzelf om het leven. Algemeen directeur Hanny van Geffen van Veldzicht: ‘Iemand die naar haar werk gaat, maar nooit meer thuiskomt bij haar geliefden omdat ze om het leven wordt gebracht, dat mag nooit gebeuren en heeft een enorme impact.’
In de dagen direct volgend op die gitzwarte zaterdag verkeert Veldzicht in een shock. Tal van personeelsleden zijn direct of indirect getuige geweest van de afschuwelijke gebeurtenissen. Ook verschillende patiënten zijn getuige geweest van de fatale steekpartij. ‘Hoe zwaar en lastig dit ook was, ondanks het enorme verdriet en de verslagenheid zag je wel dat er ontzettend veel aandacht was voor elkaar. Voor de collega’s, maar ook voor de patiënten’, zo blikt directeur behandeling Maaike Philippi terug op eerste dagen na 5 november.
Vlag halfstok
Op maandag 14 november is de uitvaart van de overleden collega. Een verdrietige gebeurtenis die tot ver buiten de regio impact heeft. Die dag hangt bij alle locaties van DJI en bij alle tbs- en ggz-klinieken in het land de vlag halfstok. Vanuit heel het land, maar zeker ook uit de directe omgeving stromen de blijken van medeleven binnen bij Veldzicht. Mailtjes, kaarten, bloemen en berichten via social media. Ter nagedachtenis aan de overleden sociotherapeut, maar ook om de nabestaanden en getroffen collega’s te steunen. ‘Al die aandacht en medeleven hebben ons erg goed gedaan’, vertelt algemeen directeur Hanny van Geffen.
Er werd ook praktische hulp geboden, vertelt Van Geffen. ‘Veel collega-instellingen boden aan om personeel te leveren of patiënten over te nemen. Dat was heel fijn, en daar hebben we ook gebruik van gemaakt. We hebben enkele patiënten tijdelijk overgeplaatst en tijdens de uitvaart van onze overleden collega’s werden we in Veldzicht ondersteund door een team van zorginstelling Trajectum, waardoor medewerkers de uitvaart konden volgen of bijwonen. Daar zijn we enorm dankbaar voor. Wat ik ook hoorde was dat dit incident in andere klinieken en inrichtingen is besproken en dat er op sommige locaties ook nazorg is verleend. Iedereen beseft, dit had ook bij ons kunnen gebeuren.’
‘Hoe kijkt het dorp naar mij?’
De tragische gebeurtenissen hebben overigens ook bij patiënten hun sporen nagelaten, zo merkt de directie van Veldzicht. Van Geffen: ‘Ik heb, met toestemming van de betrokken patiënt, nog een treffend voorbeeld gegeven tijdens de bijeenkomst die we voor dorpsbewoners hebben gehouden. Een patiënt die recent zelfstandig op verlof mocht in Balkbrug, vertelde me dat hij erg met z’n verlof in de maag zat. Hij was net als iedereen aangeslagen door de gebeurtenissen en vroeg zich af hoe het dorp naar hem zou kijken wanneer hij buiten zou lopen. Vertrouwden ze hem nog wel, na alles wat er gebeurd is? Dat is natuurlijk een heel vervelende ervaring voor deze patiënt. Het geeft aan de andere kant ook heel goed aan dat onze patiënten ook gewoon mensen zijn met gevoelens, normbesef en onzekerheden.’
De fatale steekpartij heeft diepe wonden achtergelaten bij het personeel van Veldzicht. Personeel dat goed getraind en opgeleid is, vaak de nodige ervaring heeft en wel wat gewend is. Maar niet is voorbereid op het afschuwelijke scenario dat zich zaterdag 5 november afspeelt. ‘Deze gebeurtenis zal voor altijd een litteken blijven’, beseft Van Geffen.
Veerkracht en betrokkenheid
De medewerkers van de twee afdelingen waar het drama zich afspeelde zijn ondersteund door het lokale Opvang- en Nazorgteam (ONT) en door traumapsychologen van DJI. Philippi: ‘Medewerkers hebben een traumatische gebeurtenis meegemaakt en zijn een collega verloren. Een aantal van hen heeft last van symptomen van ptss of rouwverwerking en hebben daar hulp bij nodig. Het ONT heeft de eerste opvang gedaan en er doorlopend voor gezorgd dat er adequate aandacht was voor de medewerkers, zij hebben gesignaleerd wat er nodig was, ons geadviseerd en in samenwerking met de traumapsychologen en leidinggevenden gekeken voor wie psychologische hulp nodig was.’
Van Geffen en Philippi zijn onder de indruk van het personeel. Van Geffen: ‘Ondanks alle verdriet vind ik het bewonderenswaardig hoe groot de veerkracht en betrokkenheid van de medewerkers van Veldzicht is. De aandacht en zorg voor elkaar en de gedrevenheid om onze patiënten de beste zorg te bieden, is heel groot. Daar heb ik ontzettend veel respect en waardering voor. Het zegt veel over hun professionaliteit en bevlogenheid.’
Het vervolg
De Inspectie Justitie en Veiligheid onderzoekt de steekpartij in Veldzicht. Ook de Arbeidsinspectie heeft – zoals gebruikelijk tijdens ernstige incidenten tijdens het werk – een onderzoek ingesteld naar wat er precies gebeurd is. Daarnaast is Veldzicht, mede in opdracht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, zelf een onafhankelijk onderzoek gestart, dat zich zal richten op de kwaliteit van de verleende patiëntenzorg.
