Leger des Heils en DJI

Wat houdt de pilot Eigen regie in de PI in?

Joyce: 'De kern van Eigen regie in de PI is dat de reclassering, de PI en gemeente in een vroeger stadium met elkaar samenwerken om expertise te delen en zo een beter plan van aanpak te maken voor de re-integratie van gedetineerden.'
Tessa: 'De pilot valt onder Effectieve Praktijken van het samenwerkingsverband DJI en de reclasseringsorganisaties. Het plan is om de uitkomsten van alle experimenten straks samen te voegen tot één nieuwe, gezamenlijke werkwijze die uiteindelijk moet leiden tot minder recidive. De inzet is ook om het eigen netwerk van de gedetineerde te betrekken bij het plan van aanpak voor de re-integratie. Dus ook de vraag: wat wil de gedetineerde zelf?'

Hoe ziet jullie samenwerking er in de praktijk uit?

Tessa: 'Ik ben aanspreekpunt voor Joyce en haar collega’s als het gaat om Eigen regie in de PI. De pilot is voor gedetineerden uit de drie noordelijke provincies en ik zorg ervoor dat zij na binnenkomst in beeld komen bij de reclassering. Als ze dat willen, want deelname is vrijwillig.'
Joyce: 'We zijn meer aanwezig en houden elkaar goed op de hoogte, in overleg waarin we ook casuïstiek bespreken.'

Wat is het verschil in werkwijze, tijdens de pilot en daarvoor?

Joyce: 'Voor adviesrapportages krijgt de reclassering opdracht van het OM of DJI. We waren vooral aanwezig om die opdrachten uit te voeren. In de praktijk kwam dat meestal neer op telefonisch contact met de casemanager om te vragen of er nog bijzonderheden zijn. Zo ging het eerst. Maar in de pilot beginnen we in een vroeg stadium en zoveel mogelijk gezamenlijk. De lijnen zijn korter en we denken meer trajectmatig.'
Tessa: 'Ja, we werkten weinig samen en er was weinig inhoudelijk overleg. Gedetineerden zeiden wel eens over de reclassering: "Ze zien ons een uurtje en dan komt er een heel rapport." Nu is er eerder en meer contact zodat er een goed beeld van de gedetineerde ontstaat. Bij DJI ervaren we dat als prettig.'

Waarom is het een goed idee om al tijdens detentie aan de slag te gaan met de re-integratie?

Tessa: 'Waarom zou je de detentietijd niet benutten? De gedetineerde zit er toch, dus kun je maar beter vroeg beginnen. Bovendien: in het verleden was het vaak zo dat de reclassering niet eens in beeld was bij iemand die bijvoorbeeld drie maanden moest zitten.'
Joyce: 'Het klinkt wel bot, maar deze doelgroep kortgestraften was vaak minder in beeld omdat er geen reguliere opdracht voor was. Nu kijken we breder en zoeken we de samenwerking meer op, ook met het sociaal domein.'

Heb je een voorbeeld van hoe je een beter beeld krijgt van een gedetineerde?

Joyce: 'In de spreekkamer, dus buiten de afdeling waar de gedetineerde verblijft, krijg je vaak alleen een momentopname. Het komt voor dat iemand wantrouwend is of zich niet uitspreekt, want we willen in die korte tijd veel te weten komen over hem en dat is soms te veel gevraagd. Zie je die persoon op de afdeling, dan krijg je een veel completer beeld. Daarnaast heb je kortere lijnen met DJI-medewerkers. We hebben ook meegemaakt dat een gedetineerde bij de reclassering te boek stond als "zeer agressief". Maar in de Eigen-regiegesprekken bleek het een verstandelijk beperkte man. Daar hebben we rekening mee gehouden. Inmiddels is de man gemotiveerd voor klinische behandeling, wat volgens ons absoluut nodig was om de risico's op herhaling te verkleinen.'

Leren jullie iets van de samenwerking?

Tessa: 'Ja, we bundelen onze kennis. De reclassering heeft een beter beeld van instanties buiten en wat er mogelijk is na detentie. Ik leer ook veel van de gezamenlijke gesprekken, je krijgt een kijkje in elkaars keuken.'
Joyce: 'We worden daarnaast uitgedaagd om buiten de kaders te denken. Daardoor ontstaat er meer ruimte om na te denken over een passend traject. Bijvoorbeeld: iemand kan geen hulpvraag bedenken, maar komt er dan na twee maanden toch ineens mee. Of een gesprek met een gedetineerde die nog acht van de twaalf jaar moet zitten. Dat lijkt lang, maar met vragen over het toekomstperspectief of herstelmogelijkheden, kun je toch alvast aan de slag. Hij kan zich dan bijvoorbeeld al inschrijven op de wachtlijst voor een woning. Dit is natuurlijk maar een klein onderdeeltje van het plan, maar het is mooi dat we de tijd kunnen nemen voor dit soort dingen. Het resultaat is beter.'

De pilot loopt officieel bijna ten einde. Is er al iets te zeggen over de winst van de samenwerking?

Tessa: 'De winst zit voor mij in vroegtijdig samen starten en samen een plan opstellen. Relevante partijen zijn op de hoogte en doorlopen het hele traject.'
Joyce: 'Voor mij zit de winst vooral in het meer kunnen benutten van elkaars expertise.
En door de warme overdracht aan het einde van de detentie kunnen we meer betekenen voor gedetineerden. De Hogeschool van Utrecht doet onderzoek naar de effecten van de pilot. De resultaten zijn positief. Ook sluit de pilot goed aan bij het bestuurlijk akkoord van DJI, gemeenten en de reclassering, met de afspraak intensiever samen te werken.'

Zien jullie ook dingen die beter kunnen?

Tessa: 'Bij DJI hadden we te maken met een vrij groot personeelsverloop wat betreft deelnemende casemanagers in de pilot.'
Joyce: 'Ja, jammer. Gelukkig is Tessa de stabiele factor. Zij is er al vanaf het begin bij.'

Tot slot: hoe gaat het verder, na de pilot?

Joyce: 'De pilot loopt eigenlijk in oktober 2021 af, maar is verlengd tot december dit jaar. Als we de werkwijze en de doelgroep, gedetineerden uit de drie noordelijke provincies, willen uitbreiden, hebben we meer mensen van de reclassering en meer tijd nodig. Verder kijken we ernaar uit om ook landelijk onze kennis en ervaringen te delen met DJI en de 3RO.'
Tessa: 'We hebben hier zelfs demissionair minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker op bezoek gehad. Toen heeft ook een gedetineerde zijn ervaringen met de pilot gedeeld met de minister. Dekker kreeg zo een goed beeld van de pilot en was heel enthousiast.'