Kennis is de sleutel

PI Vught heeft bijna alles ‘in huis’: er is een Huis van Bewaring en een reguliere gevangenis. Daarnaast kent het veel bijzondere regimes: de bekende EBI (de Extra Beveiligde Inrichting voor mediagevoelige en vluchtgevaarlijke gedetineerden), terroristenafdelingen, de afdelingen voor beheersproblematische gedetineerden, ISD-afdelingen (Inrichtingen Stelselmatige Daders), een ZISZ (zeer intensieve specialistische zorg) en een van de vier Penitentiair Psychiatrische Centra (PPC) van DJI. De PI heeft een bijzondere dynamiek die van alle 1132 medewerkers veel actuele kennis en vaardigheden vraagt.

Professionalisering

Annet Versantvoort weet daar vanuit haar rol als hoofd Opleiding en Ontwikkeling alles van. Zij maakt zich hard voor een verdergaande professionalisering van de organisatie. Voor de interne opleidingstrajecten maakt PI Vught, net als alle andere inrichtingen van DJI, gebruik van de mogelijkheden van het opleidingsinstituut van DJI. ‘Maar voor de doelgroepen met psychiatrische problematiek is meer specifieke kennis en maatwerk nodig. Behalve dat het team Opleiding en Ontwikkeling zelf opleidingen, trainingen en themadagen ontwikkelt, worden daarom ook maatwerktrajecten gemaakt of ingekocht’, vertelt ze.

Samenwerking

Voor de zorg in het PPC werkt PI Vught bijvoorbeeld al jaren samen met GGZ-Ecademy. Deze ontwikkelt e-learningmodules voor de hele GGZ. Annet: ‘Maar PI Vught werkt ook nauw samen met andere, gespecialiseerde opleiders in de geestelijke gezondheidszorg, en met mbo- en hbo-opleidingen. Daarnaast is er een samenwerkingsovereenkomst met het lectoraat transmuraal herstelgericht werken van de Avans Hogescholen. Doel is het verbeteren van de beroepspraktijk en kennis uitwisselen. Wij kunnen opleiders voeden met onze ervaringen uit de praktijk.’ 


Werkvloer
Vanaf de werkvloer van de PI wordt veel samen gedaan met middelbare beroepsopleidingen en hogescholen. ‘Want op de werkvloer zit de meeste kennis’, zegt Annet. ‘En daarmee kunnen we invloed hebben op leerplannen. Voor de minor Werken in gedwongen kader van de Avans Hogeschool bijvoorbeeld. Studenten leren hier cliënten zo te begeleiden dat de kans op recidive kleiner wordt en het uitzicht op een succesvolle re-integratie groter. Hiervoor nemen medewerkers van PI Vught deel aan werkveldbijeenkomsten, waarin ze advies geven over wat in zo’n opleiding relevant is.’

Stageplekken
De kennisuitwisseling vindt niet alleen in de collegezalen of klaslokalen plaats. Binnen DJI zijn ook veel stageplekken. In PI Vught lopen jaarlijks zo’n veertig studenten stage. Zij komen van mbo- en hbo-opleidingen en universiteiten. Ze studeren Social Work, Verpleegkunde, Recht, Psychologie, Veiligheid of Zorg. Door al die stagiairs is er veel contact met scholen. De ‘werkvloer’ zorgt voor goede begeleiding en medewerkers van Opleiding en Ontwikkeling begeleiden afstudeertrajecten van interne en externe studenten.


Kruisbestuiving
‘Mooi is de kruisbestuiving’, zegt Annet. ‘Neem de twee externe studenten die afstudeerden op herstelgerichte detentie, waarbij de gedetineerde zijn detentieperiode gebruikt om de schade te herstellen die door zijn delict is ontstaan. Voor deze vorm van detentie wilden we meer draagvlak onder de medewerkers, dus keken zij wat nodig was om herstelgericht werken in het DNA van onze medewerkers te krijgen. De aanbevelingen van de studenten zijn goed ontvangen bij de directie en er zijn al stappen gemaakt voor meer ondersteuning en het herschrijven van een werkboek. Dat zijn prachtige voorbeelden van hoe theorie en praktijk verweven worden.’

Forensisch sociale professional 

Opleiden is, behalve een manier om mensen te werven, ook een goede manier om medewerkers aan de organisatie te binden. Annet: ‘Zo deden drie van onze medewerkers de master Forensisch sociale professional aan de Hogeschool Utrecht. Ook deze opleiding ligt in het brede veld van de forensische zorg. De forensisch sociale professional vervult binnen een organisatie een sleutelrol om herhaling van ongewenst gedrag te voorkomen en herstel te bevorderen.’ 



Risico-taxatie
Een van hen is Stijn van Eijk. De voormalig behandelend afdelingsmedewerker in het PPC studeerde in 2020 af op het onderwerp risicotaxatie-instrumenten. Sindsdien traint hij zijn oude collega’s in gestructureerde risicotaxatie. Ook begeleidt hij leerprocessen als intervisor. Hij leert medewerkers om te gaan met risicotaxatie-instrumenten zodat de behandeling en begeleiding van gedetineerden binnen het PPC meetbaar kunnen worden gemaakt. Collega’s leren goed in te schatten hoe groot het risico is dat een gedetineerde in de toekomst (opnieuw) gewelddadig gedrag gaat vertonen aan de hand van gedragingen op de leefafdeling.

Verdieping

Stijn heeft inmiddels 300 collega’s op de PPC’s in Vught en in Zaanstad getraind. ‘Mooi is de verdiepingsslag die je kunt maken dankzij zo’n master. Dat er meer kennis op de werkvloer terechtkomt, en dat medewerkers worden geholpen met het meetbaar maken van de behandeling en begeleiding. Door methodische richtlijnen toe te passen, creëer je uniformiteit in het werken met gedetineerden. Dat geeft minder ruimte voor willekeur. Het afdelingspersoneel leert wat risicogedrag is en stemt hierop de intensiteit van de begeleiding af.’

Beter stroomlijnen
Dankzij de master die hij volgde, ziet Stijn voor de toekomst ook mogelijkheden. ‘Op de opleiding zaten mensen van de politie, reclassering, justitie en gemeenten: een mooie diversiteit om kennis en inzichten mee te delen. Ik zou me kunnen voorstellen dat een goede samenwerking tussen al deze partijen de resocialisatietrajecten voor gedetineerden nog beter kan stroomlijnen.’