Forensische Verslavingskliniek

Ze zijn er nauwelijks in Nederland: instanties voor verslavingszorg met een forensisch karakter. Terwijl de behoefte er wel is. Soms kan de rechter bepalen dat plaatsing in een verslavingskliniek beter is dan een gevangenisstraf. Het kan ook onderdeel zijn van een tbs-oplegging met voorwaarden. In deze gevallen is een plek bij Basalt een optie. Basalt bestaat inmiddels tien jaar en er zitten mensen op strafrechtelijke titel bij wie verslaving, vaak keer op keer, de bottleneck blijkt te zijn. Zij werken hier aan een leven zonder verslaving, of als dat niet lukt in elk geval aan meer grip op hun leven. In de praktijk zitten er vooral veel ISD’ers bij Basalt.

Bijzondere constructie

Marieke Langendijk en Tiemenna Oosterhof zijn collega’s, zij het via een bijzondere constructie. Als afdelingsmanager is Marieke in dienst van DJI, terwijl Tiemenna als hoofd behandelaar bij Tactus hoort. ‘Dat was toen we bijna vijf jaar geleden met deze samenwerking binnen Basalt begonnen wel even wennen, maar in de praktijk pakt het goed uit’, zegt Tiemenna. ‘Sterker nog: gebleken is dat we elkaar enorm goed aanvullen. Het heeft veel toegevoegde waarde dat we binnen de muren van een tbs-kliniek gevestigd zijn. Niet alleen omdat er veel ervaring met beveiliging is, maar ook omdat er veel kennis in huis is die wij kunnen inzetten.’

Een verblijf bij Basalt

Marieke vult aan: ‘Zo kopen we expertise in bij de OVK, zoals risicoscreening en vaktherapie.’ Ze licht toe hoe een verblijf bij Basalt eruitziet. ‘We hebben in totaal 24 plaatsen, verdeeld over twee units. Dit zijn twee afdelingen met elk een eigen milieu. Op de ene afdeling ligt de nadruk op het groepsproces, op de andere afdeling is er sprake van een meer supportief milieu, gericht op mensen met een lagere begaafdheid of psychotische kwetsbaarheid. Mensen die instromen in de forensische verslavingskliniek verblijven hier zo’n zes tot acht maanden.’

Dicht bij de cliënt

Tiemenna vult aan: ‘Afkicken doen ze hier niet. Als cliënten binnenkomen zijn ze clean. Wat we dan wel doen? Eigenlijk twee dingen, waarbij het steeds balanceren is: aan de ene kant is er het strafrechtelijk kader, we dragen bij aan een veiliger samenleving via straf. Aan de andere kant is er de behandeling: hoe zorg je ervoor dat iemand voor een andere toekomst kiest, zonder verslavende middelen, zonder criminaliteit? Bij Basalt zijn we strak op de buitengrenzen, we staan bekend als een strenge kliniek, maar staan we heel erg dicht bij de cliënt. Wij geloven in nabijheid. We voeren groepsgesprekken, bieden vaktherapie, sport, arbeid en gesprekken met de psycholoog. Ook zijn er vaardigheidstrainingen rondom verslaving, sociale vaardigheden en impulstrainingen. Tot slot helpen we met praktische zaken, zoals het vinden van werk en woonruimte. De bedoeling is dat de mensen hier handvatten krijgen om een normaal leven te leiden en niet eenmaal buiten in dezelfde fouten vervallen.’

Verslaving is een monster

Marieke zegt: ‘Dat is niet eenvoudig. Iedereen die iets van verslaving weet, weet dat het een monster is. Bovendien is niet iedereen die hier komt even gemotiveerd. Terwijl motivatie wel de belangrijkste sleutel tot succes is. Succes is sowieso lastig meetbaar. Je kijkt per persoon wat het hoogst haalbare is. De één kun je succesvol laten uitstromen, maar bij een ander kun je hooguit een zaadje planten, inzicht bieden en hem aan het denken zetten over een andere manier van leven. Dat kán het begin zijn van een leven buiten de criminaliteit. Op zijn manier is dat dus ook heel succesvol.’

Mannen en vrouwen

Bij Basalt zitten zowel mannen als vrouwen, al vormen die laatste maar 7 procent van de groep. Marieke: ‘Toch werkt de combinatie goed. Het verzacht de sfeer. Een tijdje terug vroegen de vrouwen op de afdeling of ze in hun loungepakken The Voice of Holland mochten kijken in de woonkamer. Dat vond ik mooi om te zien, dat zoiets kan binnen de muren van wat eigenlijk een tbs-kliniek is.’
Tiemenna: ‘Wat je ziet bij mensen met een verslaving is dat het heel erg verweven is met hoe je als mens fuenctioneert. Bij mannen zit er vaak een achtergrond van gebruiken en misbruiken, bij vrouwen van gebruikt worden. Daar moeten we rekening mee houden, ook in onze behandeling. Om mensen weerbaar te maken moeten we werken aan inzicht in hun problemen, factoren die dee verslaving in stand houden en oefenen met verlof en ander gedrag. Dat doen we hier allemaal.’

Tienjarig bestaan

Om het tienjarig bestaan te vieren houdt Basalt een netwerkdag voor geïnteresseerden uit het netwerk: collega’s uit de Oostvaarderskliniek, partners van Tactus, rechters, maar ook cliënten. ‘We betrekken iedereen, omdat wij geloven dat een transparante aanpak voor iedereen het beste is’, aldus Tiemenna. En, zo besluit Marieke, ‘omdat we heel trots zijn op wat we in de afgelopen jaren hebben neergezet.’