Tekst Nienke Ledegang
Foto Paul Voorham
Samen bouwen aan nieuwe kansen
Komend najaar moet in Vlissingen de eerste spade in de grond: dan wordt een begin gemaakt met de bouw van JC Vlissingen met daarin een hoogbeveiligde zittingslocatie en een Extra Beveiligde Inrichting (EBI) voor zware criminelen. De komst van de EBI vraagt om een nauwe samenwerking tussen verschillende partijen, waaronder DJI en de gemeente Vlissingen. DJIzien sprak wethouder Albert Vader van Vlissingen en projectdirecteur Arie van Vliet van DJI over het megaproject.
Waarom is de komst van JC Vlissingen belangrijk?
Arie: ‘Ondermijning staat hoog op de agenda. Het besef dringt door dat in Nederland steeds vaker sprake is van zware en georganiseerde criminaliteit. Voor gewone burgers wordt dat zichtbaar in schokkende gebeurtenissen als de moord op advocaat Derk Wiersum en Peter R. De Vries. Dat heeft het kabinet ertoe gebracht een plan van aanpak rondom ondermijning te maken. In dat plan van aanpak komt de hele strafrechtketen voorbij, dus ook DJI. Wij hebben onze wensen kenbaar gemaakt, en dat heeft geleid tot de komst van een hoogbeveiligde zittingslocatie en een nieuwe EBI – een gevangenis voor de zwaarste doelgroep. Op dit moment hebben we slechts één EBI in Nederland, namelijk in Vught. We hebben echter behoefte aan meer capaciteit, en de mogelijkheid om zware criminelen te spreiden. Wij zijn er heel blij mee dat Vlissingen vervolgens in beeld kwam.’
Hoe kwamen jullie in Vlissingen terecht?
Albert: ‘Toen de aan Zeeland beloofde marinierskazerne uiteindelijk werd afgeblazen, werd ons een compensatiepakket aangeboden. Het idee voor JC Vlissingen kwam van Ferd Grapperhaus. Daar moesten we wel even over nadenken in Vlissingen. Onze primaire reactie was: poeh, geen mariniers, maar misdadigers. In de beeldvorming is dat lastiger te verkopen natuurlijk. Maar na een aantal goede gesprekken kwamen we toch tot de conclusie dat JC Vlissingen ook veel kansen biedt, en dat het past bij Zeeland. De strijd tegen ondermijning is een heel serieuze zaak. Gezagsgetrouw als de Zeeuwen zijn, snappen ze dat heel goed. We zijn in gesprek gegaan met omwonenden, voornamelijk met de bewoners van het dorp Ritthem, dat het dichtst bij de beoogde plek ligt. Natuurlijk vroegen mensen of JC Vlissingen niet op een andere plek kon komen en staan ze niet te juichen, maar eigenlijk gaven de plannen minder reuring dan gedacht.’
Enig idee waardoor dat kwam?
Albert: ‘Wat enorm heeft geholpen is dat we samen voor de troepen zijn gaan staan: de rechtspraak, het ministerie, vertegenwoordigers van DJI, onder wie de directeur van PI Middelburg en wij van de gemeente Vlissingen.'
Arie: ‘We beseften heel goed: we moeten de omgeving meenemen in dit verhaal. Mensen hebben er recht op om te weten wat er in hun achtertuin speelt. Het bouwproject is belangrijk, maar de aandacht voor de externe omgeving nog meer. Daar leer je van. De avond die we organiseerden en waarop we onze plannen toelichtten verliep heel goed en rustig. De 800 inwoners van Ritthem zijn heel nuchtere mensen. Er was alle ruimte om hun vragen te beantwoorden en eventuele zorgen te bespreken.’
Waar gingen die vragen over?
Arie: ‘Dat waren heel begrijpelijke vragen, bijvoorbeeld: staan er straks geen grote schijnwerpers op de inrichting gericht? Maar ook: wat nu als we gegijzeld worden? Of: staan de gedetineerden hier straks bij de bushalte als ze op verlof mogen? Het was heel prettig dat de directeur van PI Middelburg aanwezig was. Zij kon precies toelichten hoe zoiets in de praktijk werkt. Daarna was het geen issue meer. Wat ik merkte is dat je er goed aan doet om mensen voortdurend mee te nemen in de stappen die voor jou misschien logisch zijn. Meer inzicht leidt tot meer begrip.’
Albert: ‘Wat ook helpt in de acceptatie van de komst van de EBI, is dat we het op een volwaardige manier integreren in het stadslandgoed dat eigenlijk spin-off is van het compensatiepakket. Het stadslandgoed is een groene zone met recreatiemogelijkheden, instellingen en proefvelden voor duurzaamheidsvraagstukken. Er komen waterpartijen, bomen, beplanting… de bewoners kijken straks niet naar een blok beton. Die inbedding biedt ook kansen. Zo hebben zich al diverse mensen gemeld met plannen voor de invulling.'
De komst van JC Vlissingen moet ook een economische boost geven aan de regio. Hoe?
Albert: ‘De plaatselijke middenstand zal gaan profiteren van de nieuwe bedrijvigheid. De verwachting is dat we jaarlijks 1 miljoen euro aan directe en indirecte impact genereren. Denk bijvoorbeeld ook aan werk voor de huisartsen en schoonmakers in de regio. En het levert natuurlijk ook werkgelegenheid op. Er zijn straks zo’n 500 medewerkers nodig, met name op mbo- en hbo-niveau. Dat sluit mooi aan op het profiel van de regio. We kijken nu al met de onderwijsinstellingen of we uniformberoepen in het curriculum kunnen krijgen. Ik merk dat de kansen en ideeën rondom JC Vlissingen heel positief werken.’
De Zeeuwen zijn natuurlijk al een keer ernstig teleurgesteld, toen de komst van de marinierskazerne werd afgeblazen. Hoe zorg je ervoor dat het vertrouwen blijft?
Arie: ‘Niet alleen door ze voortdurend mee te nemen, maar ook door de vaart erin te houden. In de tweede helft van 2022 willen we zichtbaar starten met het bouwrijp maken van de grond, en liefst ook al de bomen planten.’
Albert: ‘Dat is belangrijk. In deze ontwikkeling is de goede samenwerking tussen alle partijen allesbepalend. Het vertrouwen van de Zeeuwen in de overheid is broos. Toen het project recent enige vertraging opliep, was de reactie van de omwonenden: o ja, zo begon het bij de kazerne ook. En daar hebben ze gelijk in. Het verschil is dat bij de kazerne er achter onze rug om al op zoek werd gegaan naar een nieuwe locatie. Terwijl Arie mij direct zelf belde toen die vertraging ging spelen. Dat maakt uit: wees eerlijk tegen elkaar.’
Dacht u niet: van uitstel komt afstel?
Albert: ‘Ik herken wat er speelt. Er zijn zóveel partijen bij dit project betrokken, dat maakt het ingewikkeld. Ik heb dat ook als ik hier met alle zorgaanbieders om tafel moet, dan duurt het ook wel even voor ik alle neuzen dezelfde kant op heb.’
Arie, resoluut: ‘Die EBI, die komt er. Maar het klopt dat we onderschat hebben hoe je alle partijen meekrijgt in je verhaal. Dit is een samenwerking tussen partijen als DJI, OM, politie, de gemeente en DV&O. Er liggen vijf programma’s van eisen op tafel. Het is hartstikke complex, daar hebben wij ook geen ervaring mee. Het bleek niet even een kwestie van een Programma van Eisen ophoesten, er ging echt meer tijd in zitten dan gedacht. Vooraf moest bijvoorbeeld antwoord worden gegeven op de uitgangspunten voor beveiliging en logistiek voor elk van de objecten en de onderlinge samenwerking. Maar daar vinden we inmiddels onze weg in. Alles is erop gericht om in de tweede helft van dit jaar te starten met het bouwrijp maken van de gronden voor JC Vlissingen.’
JC Vlissingen: Wind in de zeilen
Het Rijk, de provincie Zeeland, gemeente Vlissingen en verschillende andere partijen in Zeeland werken gezamenlijk aan de uitvoering van het pakket ‘Wind in de zeilen’. Het pakket dient als compensatie voor het niet doorgaan van de verhuizing van de marinierskazerne naar Vlissingen. Dit pakket bevat diverse maatregelen om stevig te investeren in Zeeland, op zowel economisch als sociaal gebied. De realisatie van een justitieel complex op de voormalige locatie van de marinierskazerne is onderdeel van dit pakket. Dit complex bestaat uit een hoog beveiligde zittingslocatie (waar strafzaken van een rechtbank plaats kunnen vinden), een penitentiaire inrichting voor zwaardere doelgroepen met een extra beveiligde inrichting en een overnachtingslocatie voor rechters en officieren.
