Kleine dingen met een groots effect

De kindvriendelijke PI

Die conclusie is Arendtje (om veiligheidsredenen zonder achternaam) uit het hart gegrepen. Als coördinator OKD (Ouders, Kinderen en Detentieprogramma) bij de vrijwilligersafdeling van Exodus Nederland spreekt ze vaak met kinderen van ouders in detentie. 'Die kinderen weten totaal niet wat ze te wachten staat. Ze zijn bang, soms getraumatiseerd, ze schamen zich, ze moeten verhuizen omdat het gezinsinkomen wegvalt, ze worden op school gepest. En op zijn minst zitten ze vol vragen.'

Gezinsbenadering

Ook voor DJI zijn de bevindingen van de Kinderombudsvrouw geen verrassing. 'Het rapport bevestigt dat het nuttig en nodig is om PI's kindvriendelijker te maken. We werken hier al langer aan. Voor ons is dit een extra motivatie om het doel te bereiken', zegt Monique Dijkstra, staffunctionaris ketensamenwerking en projectleider Gezinsbenadering in PI's Leeuwarden en Veenhuizen. Het doel is dat gezinsbenadering standaardbeleid wordt; een vast onderdeel in de reeks aandachtsgebieden voor een succesvolle terugkeer in de maatschappij (de andere gebieden zijn: huis, ID-bewijs, schulden, inkomen, zorg en zingeving). 'We raakten geïnspireerd door studenten van de Hanzehogeschool Groningen, waarmee DJI al langer samenwerkt. Ze vertelden ons enthousiast over hun ervaringen in de Parc Prison in Wales.' Het project Gezinsbenadering is overigens niet alleen van DJI, maar een initiatief van gemeentes, Veiligheidshuizen, Reclassering, jeugdzorg, vrijwilligersorganisaties zoals Exodus en Humanitas en andere partners.

Privileges

Voor gedetineerde vaders in PI's Leeuwarden en Veenhuizen (moeders zijn hier niet) zijn er verschillende mogelijkheden contact te onderhouden met hun gezin. Afhankelijk van de situatie valt de aanpak in een van de drie "schillen". De eerste schil zijn laagdrempelige activiteiten zoals de ouder-kinddag waar elke gedetineerde aan mee kan doen, en die trouwens in alle PI's in Nederland gehouden worden. De tweede schil is deelname aan het project Gezinsbenadering. Voor vaders die hiervoor in aanmerking komen, wordt een plan van aanpak gemaakt. 'Belangrijk is een goede screening van het gezin, door de gemeente, het wijkteam of het Veiligheidshuis. Op basis daarvan bepalen we wat er nodig is voor ouder en kind en wat we gaan doen. We focussen op de gedetineerde in zijn rol als vader.' De derde schil is plaatsing op nog te openen 'vadervleugel'. Die staat in Veenhuizen gepland voor april 2018. Leeuwarden volgt later en hopelijk daarna de rest van Nederland.

Draagvlak en samenwerking

Draagvlak en ketensamenwerking zijn de belangrijkste succesfactoren voor de gezinsbenadering. 'We kunnen dit niet alleen', benadrukt Dijkstra. 'Onze ketenpartners verdienen de credits bij dit project. De wijkteams zijn ontzettend belangrijk, zij kennen het gezin en zijn met hun uitgebreide zorg- en hulpaanbod tot grote steun van de achterblijvers in het gezin. Maar ook gemeentes, jeugdzorg en vrijwilligersorganisaties zoals Exodus zijn onmisbaar. Zij hebben de kennis en expertise, DJI faciliteert in de PI. We hebben inmiddels een sterk netwerk met goede werkafspraken.' Ook een succesvoorwaarde is dat kinderen goed worden voorbereid op de detentie van papa of mama. Met dat doel maakte Marrit van der Hoest van Humanitas, in samenwerking met PI 's Leeuwarden en Veenhuizen, een voorlichtingsfilmpje voor kinderen die op bezoek gaan in de gevangenis. DJI werkt aan een film die kinderen uitlegt hoe het is als een ouder in de gevangenis verblijft, hoe hij of zij daar woont, hoe een dag in de gevangenis eruitziet. Maar ook op welke manieren je contact kunt hebben en hoe het is als je in de gevangenis op bezoek gaat.

Skypen

Eind 2018 hoopt Dijkstra het nieuwe beleid te kunnen borgen. 'We kijken nog hoe we dit in alle PI's kunnen invoeren. Voor ons is het nu al geslaagd, zeker als we straks de vaderafdeling openen.' Als voorbeeld noemt ze deze kleine actie met groot effect: 'Een moeder vertelde dat haar kindje niet wilde eten sinds zijn vader is gedetineerd. Toen hebben we geregeld dat deze vader met zijn kind kon skypen tijdens etenstijd. En omdat het kind zijn papa zag eten, wilde het zelf ook zijn bordje leegeten. Een fantastisch voorbeeld van iets simpels waarmee je veel bereikt.'

Arendtje is positief over de gezinsaanpak. 'Ik ben het met de Kinderombudsvrouw eens dat organisaties hun best moeten doen. Dit zijn goede initiatieven, maar in het algemeen zijn de PI's nog niet kindvriendelijk genoeg. We moeten elkaar vinden, in de nazorg, in duidelijkheid en vooral in het faciliteren van meer contact tussen kinderen en gedetineerde ouders.'