Wet forensische zorg

Betere aansluiting tussen strafrecht en zorg

Minister Dekker heeft hoge verwachtingen van de nieuwe wet. Toen de wet door de Eerste Kamer werd aangenomen, eind januari van dit jaar, zei hij: ‘Met de juiste combinatie van straf en behandeling verkleinen we de kans dat plegers van misdrijven opnieuw in de fout gaan. 100 procent veiligheid kunnen we niet garanderen, maar deze wet geeft wel meer instrumenten in handen om in te kunnen grijpen bij mensen die straf verdienen, maar ook zorg nodig hebben.’

Weigerende observandi
Dan gaat het bijvoorbeeld over zogenoemde weigerende observandi: verdachten die niet willen meewerken aan een onderzoek van bijvoorbeeld het Pieter Baan Centrum. Een bekend voorbeeld van zo’n ‘weigerverdachte’ is Michael P., aan wie geen tbs opgelegd kon worden en die aan het einde van zijn detentie in een forensische kliniek verbleef.

Zorgmijders
Job Knoester is als strafadvocaat gespecialiseerd is in tbs. Hij moet nog zien of de wet het gewenste effect heeft, althans waar het gaat om het inzetten van tbs als maatregel. ‘Positief is dat de overgang tussen tbs en reguliere GGZ gemakkelijker wordt. Maar ik zie ook mogelijke nadelen. Een voorbeeld: nadat de wet in januari aanvaard werd, werd ik gebeld door een oud-cliënt van me, die ooit in tbs had gezeten. Hij vertelde me dat hij eigenlijk behoefte had aan psychologische hulp, maar twijfelde of hij die zou zoeken omdat hij niet wil dat een dossier ooit betrokken wordt in eventueel forensisch onderzoek. Niet dat hij verwachtte weer de fout in te gaan, maar hij wilde niets uitsluiten… Ik heb hem toen moeten zeggen dat ik dat niet kan garanderen. Waarop de man ophing met de mededeling dat hij dan waarschijnlijk geen hulp zou zoeken. Zorgmijders zijn met deze wet dus een serieus risico.’

Experts
Knoester stelt als oplossing voor om vaker experts in te zetten op de zogenoemde weigerzaken. ‘Je merkt het verschil tussen rechters en advocaten die specialist zijn op dit onderwerp en degenen die dat niet zijn. Ik zie dagelijks een gebrek aan specialisme. Daar is echt winst te halen. Te meer omdat ik weet dat die experts er wél zijn. Zet die mensen in bij de zaken waar tbs dreigt. Dat is echt wel te organiseren, bijvoorbeeld door magistratuur en de Orde van Advocaten.’

Het voorstel van Knoester zou ook bijdragen aan het welslagen van de bredere doelstellingen van de Wet forensische zorg: de juiste patiënt op de juiste plek, het creëren van voldoende forensische zorgcapaciteit, kwalitatief goede zorg gericht op de veiligheid van de samenleving en een goede aansluiting tussen de forensische en de curatieve zorg. ‘Expertise kan zoveel betekenen voor een betere aansluiting tussen de verschillende schakels in de keten’, zegt hij.

Road show tbs
Ook DJI wil hier een bijdrage in te leveren. Zo neemt de dienst nadrukkelijker positie in in de keten en voert bijvoorbeeld een speciale ‘road show tbs’ momenteel langs de parketten in Nederland. En hoewel het lastig blijkt om de juiste mensen om de tafel te krijgen en rechters zich soms terughoudend tonen, blijft DJI zich inspannen voor meer bekendheid over tbs.