Tekst Nienke Ledegang
Foto Taco van der Eb en FPC De Oostvaarderskliniek
Dag Utrecht, hallo Almere
Onder Utrechtenaars is de straat bekend als het Luie End. ‘Aan de ene kant legge ze, aan de andere kant zitten ze’. Ze doelen dan op begraafplaats Soestbergen en het Pieter Baan Centrum. Maar aan dat ‘zitten’ komt na een geschiedenis die in 1949 begon binnenkort een einde. Dan verhuist het Pieter Baan Centrum naar Almere. En dat zal voor alle betrokkenen best even wennen zijn.
Volgens Joost Harkink, directeur van de forensische observatiekliniek, kan het huidige pand “echt niet meer”. ‘Het gebouw is verouderd, bijvoorbeeld qua celafmeting en klimatologisch. Daarnaast is de indeling van het gebouw onhandig. Gedetineerden lopen in sommige gevallen langs de kantine of kantoren. Ook is het typisch dat je vanuit ‘de cockpit’ niet alles kunt zien. Dat kan beter.’
PBC blijft PBC
En dat zal ook het geval zijn in het nieuwe Pieter Baan Centrum. Dat huist nog dit jaar in in FPC De Oostvaarderskliniek, waar het centrum een eigen en zelfstandige vleugel van de kliniek tot zijn beschikking krijgt. Shirley van Vliet, projectleider van de verhuizing, benadrukt dat de enige overeenkomst tussen de Oostvaarderskliniek en het Pieter Baan Centrum het gedeelde onderkomen is. ‘Verder blijven wij een Huis van Bewaring waar we verdachten onderzoeken die nog niet veroordeeld zijn. Voor ons geldt de penitentiaire beginselenwet. Dat is iets anders dan het Forensisch Psychiatrisch Centrum, waar uitvoering wordt gegeven aan de tbs-maatregel.’
Beter leefklimaat
Dat ze toch onder één dak terechtkomen, is louter uit efficiency-overwegingen. Van Vliet: ‘Wij zijn niet zo’n grote inrichting, we beschikken straks over maar 30 bedden, hier zijn het er iets meer. Toch hebben we hier in Utrecht een complete beveiliging draaien. Door in te huizen in FPC De Oostvaarderskliniek, kunnen we in de beveiliging winst halen. Maar wat veel belangrijker is, is dat de inrichting voldoet aan de eisen van deze tijd. Er zijn meerdere luchtplaatsjes grenzend aan de afdeling, openslaande deuren, een tuin in plaats van asfalt. Er kunnen mogelijk zelfs dieren worden gehouden. We verwachten dat dit ook op het leefklimaat een positief effect heeft.’
‘Dat het hier best wel verouderd is, dat hindert de meeste mensen niet'
Weigerverdachten in beeld
Dat leefklimaat is belangrijk binnen het PBC. Juist afgelopen jaar startte er een (succesvolle) proef met observandi die weigeren zich te laten onderzoeken. Dankzij een aangepaste aanpak wordt binnen deze proef toch een rapport opgesteld over deze ‘weigerverdachten’ en geprobeerd zoveel mogelijk vragen van de opdrachtgever te beantwoorden. ‘Een beter leefklimaat zorgt ervoor dat deze verdachten meer van zichzelf laten zien, waardoor de experts beter in staat zijn een rapport op te stellen’, aldus Harkink.
Dag Utrecht
Het zal straks even wennen zijn voor de medewerkers van het Pieter Baan Centrum, die zich veelal sterk verbonden voelen met Utrecht. Van Vliet: ‘Dat het hier best wel verouderd is, dat hindert de meeste mensen niet. Ze vinden het hier fijn. Ik ben er bijvoorbeeld ook trots op dat wij, ondanks de beperkingen die dit oude gebouw heeft, een leefklimaat neerzetten dat goed beoordeeld wordt. Dat komt echt door de bejegening. Voor sommigen is het even slikken dat ze Utrecht verlaten, maar we zijn vastbesloten op dezelfde voet verder te gaan op onze nieuwe plek. Met alle gemakken die ons in Almere ter beschikking staan, kan het PBC daar alleen maar nóg beter werken.’
