Voetbal werkt - ook in detentie

Het is donderdag 13 oktober. Het weer houdt niet over, af en toe regent het flink. Het maakt de bijzondere muurschilderingen op de gevangenismuren grauw. Landelijk staffunctionaris Sport DJI Werk via Sport Gerko Brink weet dat hij met zijn ruim twee meter als eerste nat wordt. Dat houdt hem niet bezig, wel het begroeten van zo’n beetje alle deelnemers, tal van genodigden en andere aanwezigen.

Ga het maar doen

Twaalf jaar geleden begon hij als intern trajectbegeleider in Ter Apel. Woonachtig in het oosten, een echte FC Twente aanhanger. ‘Die club had toen al een arbeidstoelatingsproject. Dat sprak mij enorm aan. Dat wilde ik ook organiseren: een samenwerking tussen detentie en sport. Tijdens een nieuwjaarsreceptie mocht ik een pitch houden, waarna een van de directeuren zei van “ga het maar doen.” Dat is nu zo’n acht jaar geleden.’
‘De kern is dat gevangenen na hun detentie doorstromen naar betaald werk en een sociaal netwerk opbouwen. In dit project draait het allemaal om arbeidstoeleiding. Sport helpt daarbij, bijvoorbeeld met een project als Inside. Een groepje gedetineerden voetbalt dan een keer in de week, onder leiding van een trainer of oud-prof van een betaald voetbalclub. Niet iedere gedetineerde komt in aanmerking. Zedendelinquenten en andere zware misdrijfplegers zijn uitgesloten. Je moet het verdienen. Het moet werken als een beloning, een stimulans.’
‘Je ziet andere gedetineerden kijken van “ik wil ook meedoen.” Dat komt wel bij ze binnen hoor. Alleen zij staan letterlijk aan de zijlijn. Voor de gevangenen die wel mee mogen doen heeft het ook impact. Deelname houdt in dat ze ambassadeur zijn. Zijn ze dat niet, dan verdienen ze het niet om nog mee te doen en moeten ze bijvoorbeeld hun voetbalkledingpakket weer inleveren’, aldus Brink.
 

Helemaal nieuw

Ali Boussaboun is oud-prof en voetbalde onder andere voor NAC Breda, Feyenoord en ADO Den Haag. Hij groeide op in het Haagse en om hem heen zag hij diverse buurtjongeren uiteindelijk in detentie belanden. Boussaboun is lid van FC De Rebellen. Dit voorjaar kreeg hij de vraag of hij in de PI Alphen aan den Rijn het Inside project wilde draaien, waarbij de gemeente Den Haag de re-integratiedoelen voor haar rekening nam. ‘Het was helemaal nieuw voor mij, maar ik houd wel van uitdagingen, dus ik zei meteen ja. Ik gaf acht weken lang elke vrijdag training aan dertien gedetineerden. Een select groepje gevangenen die allemaal binnen twee jaar vrij zouden komen.’

Het beviel Boussaboun bijzonder goed. ‘Ik kijk er superpositief op terug. Vanaf het eerste moment zag ik de gedetineerden als gelijken. Natuurlijk hebben ze fouten gemaakt, maar het zijn ook mensen, die moeilijke momenten in hun leven hebben gehad. Dat kan zijn door armoede, hebzucht of doordat ze verkeerde keuzes hebben gemaakt. Bijvoorbeeld omdat ze geld wilden verdienen en heel naïef waren. Niet iedereen is slecht. Voor mij zijn het gewone mensen die ook plezier willen hebben’, aldus Boussaboun. ‘Het mooie was dat niemand in die acht weken negatief gedrag vertoonde. Het was gemoedelijk, de sfeer was goed en we hebben echt een band opgebouwd. Een familieband en daar ben ik gevoelig voor.’

Pizza besteld

‘Voetbal was de basis’, vervolgt de Hagenaar, ‘maar het ging zeker ook over kernwaarden, want dat zit ook in voetbal. Respect bijvoorbeeld, hoe ga je met elkaar om tijdens het voetballen? Of hoe behulpzaam ben je in het veld? En zo hebben we in die acht weken acht kernwaarden behandeld. De afsluiting was een onderlinge wedstrijd, we bestelden pizza en alle deelnemers kregen een certificaat.’

En dan weer even terug naar het toernooi in Lelystad. Dat is een samenwerking van het project Werk via Sport van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de EFDN, het European Football for Development Network. ‘Het is PR voor ons project. Om ons te laten zien, draagvlak te creëren en om ook wat terug te geven’, legt Brink uit. ‘Met als reden dat we willen groeien en dat meer gevangenissen mee gaan doen. Eerder dit jaar zijn er weer twee bijgekomen. We zitten nu op acht Inside projecten.’

Het Football Workstoernooi vindt in 2022 voor de zesde keer plaats en heeft ook altijd een international tintje. Vroeger deden er Engelse teams mee, nu is er sprake van Duitse en Belgische deelname, al vertrekt Antwerp Younited (Beerschot en FC Antwerp) wat eerder dan gepland. Samen met Bayer Leverkusen, Lingen en PI Dordrecht United, bestaande uit alle samenwerkingspartners van FC Dordrecht Inside, zijn dat de vier teams zonder gedetineerden.

Verkeerde afslag

Voor de rest doen de PI’s van Veenhuizen (FC Emmen Naoberschap Inside), Krimpen (Stans en Goal Inside), Sittard en Lelystad mee. De gastheer trekt in dit geval samen op met Streetkings, opgericht door Edward van Gils, een straatvoetbalartiest die het zelfs geschopt heeft tot de online voetbalgame FIFA 23. Hij is ook ambassadeur van Werk via Sport.
‘We komen van de straat en hebben een connectie met de gevangenissen. Voetbal is onze redding geweest. Daarom willen we gedetineerden inspireren, door ze discipline mee te geven, maar ook plezier. Voor hen is dit toch een moment waarop ze even uit hun dagelijkse omgeving zijn. We gaan ondertussen met ze in gesprek over de mogelijkheden als je eenmaal buiten bent. Effecten zijn soms moeilijk meetbaar, maar de reacties zijn heel positief. Zo sta ik er ook in. Dat je een keer de verkeerde afslag hebt genomen, betekent niet dat je nooit meer op de hoofdweg kan komen.’

* De naam Stef is gefingeerd