Goed onderwijs binnen de muren

Het is een rustige woensdagmiddag, er hangt een sfeer van concentratie in het Kompas College. In een lokaal zitten drie leerlingen een beetje onderuitgezakt, maar wel oplettend aan tafel en spelen het Seks is meer… Ganzenbord onder begeleiding van de docent. Ze volgen het Maatwerkuur seksuele voorlichting en discussiëren over onderwerpen als besnijdenis, abortus en zwangerschap. ‘Ik wil wel vader worden, hoor’, zegt één van de jongens. ‘Maar wel pas als ik 17 ben.’ De jongens zijn net een paar dagen binnen in de jeugdinrichting, en in afwachting van hun eventuele straf. Onderwijs wordt voor hen zo snel mogelijk opgetuigd en aangeboden. Dat kan gaan om keuzevakken, zoals seksuele voorlichting, maar ook de 'gewone' theoretische vakken.

Weer aan het leren

Directeur Jeffrey Gibbs kijkt goedkeurend toe. ‘Er wordt hard gewerkt. Dat vind ik mooi om te zien. Ja, we hebben veel uitdagingen. Maar één van de dingen waar we goed in slagen is om jongeren weer aan het werk te krijgen. Soms vinden ze hier de focus en discipline om weer aan het leren te gaan en gaan ze ineens harder dan buiten de muren.’

Het steekt daarom een beetje dat de kranten dit voorjaar kopten dat het onderwijs in de JJI’s niet op orde zou zijn. Die conclusie trokken sommige media na het advies van de Onderwijsraad. ‘Maar dat is helemaal niet wat er stond, integendeel. Het rapport roept ministeries op om scholen beter toe te rusten omdat het binnen de muren lastiger is om goed onderwijs te geven. En dat klopt. Het ís soms knap lastig, en desondanks lukt ons heel veel.’

Knelpunten

Dat beaamt Louise Elffers. Zij is voorzitter van de Onderwijsraad en licht het adviesrapport, dat op initiatief van het ministerie van Onderwijs is gemaaakt, toe. ‘Het rapport gaat niet over de kwaliteit van het onderwijs, maar over de manier waarop JJI-scholen in staat worden gesteld om goed onderwijs te verzorgen.’ Elffers noemt een aantal knelpunten die onder meer op tafel kwamen in de gesprekken met onder meer alumni, leerlingen, docenten en behandelaars. ‘Wat echt opviel is het ontbrekende aanbod voor oudere jongeren. De behoefte aan beroepsgericht onderwijs is echt gegroeid, juist doordat de gemiddelde leeftijd in de jeugdinrichting de afgelopen jaren is toegenomen. Tachtig procent is inmiddels 16 jaar of ouder. Dat vraagt om ander aanbod, en om maatwerk, omdat je in een inrichting nu eenmaal niet alle soorten onderwijs kunt aanbieden. Wat ook opviel is het soms beperkte contact tussen de JJI en de onderwijspartner in de regio. In de jeugdinrichting is veel kortverblijf, dan is afstemming met een school van buiten nodig. Dat gaat op veel plekken goed, maar niet overal. Is de school bijvoorbeeld aan de andere kant van het land, dan is er vaak geen contactpersoon. En korte lijnen helpen nu eenmaal. Wat tot slot knelt, is het afnemen van examens. De faciliteiten om bijvoorbeeld practica te doen zijn er niet overal.’

Passend aanbod

Dat herkent Gibbs volledig. ‘We kunnen hier niet alles bieden zoals buiten, terwijl we dat het allerliefste willen. Op onze school, die ruimte heeft voor 105 leerlingen, zijn we sterk gericht op maatwerk. De vraag die bij iedere leerling centraal staat is: wat kun je, wat wil je en wat zij je talenten? Iedere jongere die hier binnenkomt doet eerst een algemene toets om te bepalen waar hij staat, een soort 0-meting. Daarna zoeken we passend aanbod. En hoewel we best veel kunnen bieden in de inrichting, is het natuurlijk niet zo breed als buiten.’

Wat het Kompas College wel biedt is onder andere een volwaardige sport- en recreatie-opleiding op mbo2-niveau. Ook kunnen leerlingen deelcertificaten in verschillende branches en op verschillende niveaus worden gehaald. Denk aan het werken als barber, ondernemer of kok. En er is ‘gewoon’ voortgezet onderwijs. ‘We doen echt heel veel om aan ieders talent tegemoet te komen. Daar haal je nu eenmaal het beste resultaat mee. Onderwijs begint daarom op de dag dat iemand hier binnenkomt. Iedereen heeft recht op onderwijs, en juist bij deze groep is het van belang dat ze perspectief krijgen en resultaat behalen.’

Warme overdracht

Het Kompas College neemt ook de verantwoordelijkheid voor een warme overdracht als de jongeren weer naar buiten gaan. ‘Maar we vinden het ook heel belangrijk om iets te doen in de nazorg voor onze jongeren, en daar hebben we ook expertise op. Zo kunnen we mee naar een intakegesprek op een vervolgschool. Of we leggen contact met de school waar iemand al zat en zorgen dat hij redelijk vlekkeloos weer door kan. Na twee weken hebben we dan weer even contact om te vragen hoe het gaat. Soms gaat het niet zo lekker en regelen we extra ondersteuning. Hier in de regio hebben we korte lijnen met het Zadkine en Albeda College via één contactpersoon.Liefst hebben we dat ook bij andere mbo’s, maar dat is moeilijker te organiseren door de fysieke afstand. We zijn nu bezig met het benoemen van een landelijke verbindingsofficier voor alle mbo’s en ons type scholen.’

Dat sluit aan bij het advies van de Onderwijsraad. Louise Elffers: ‘Belangrijk is vooral dat de betrokken ministeries hun systemen beter op elkaar laten aansluiten. En dat er duidelijke wettelijke kaders komen en er gewerkt wordt vanuit een gezamenlijke visie, zodat justitiescholen als volwaardige scholen kunnen draaien. Jongeren in een jeugdinrichting vormen een hele kleine groep waar je relatief veel voor moet organiseren. Maar dat dat moet gebeuren, staat voor de Onderwijsraad ook vast. Ieder kind heeft immers recht op onderwijs.’

Perspectief voor jongeren

Dat is ook de drijfveer van de leerkrachten op de justitieschool. ‘Onze docenten hebben heel verschillende achtergronden, maar wat hen allemaal drijft is werken aan perspectief voor de jongeren. Bijna allemaal komen ze weer in de leerstand en hervinden ze vertrouwen in zichzelf en in het onderwijs. Daar ben ik heel positief over, en maakt het onderwijs hier ook extra betekenisvol. Binnenkort sta ik weer voor een groep van 18 jongens die een volledig diploma of een certificaat uitgereikt krijgen. Daar doe je het voor.’