Tekst Nienke Ledegang
Foto Louis Meulstee, Freek van Arkel
Vrouwen in detentie. Ze maken slechts een klein deel uit van de alle gedetineerden in Nederland. Zevenenhalf procent om precies te zijn. Ondanks dat, of misschien wel juist daarom, een onderwerp dat speciale aandacht verdient. DJI organiseert op 8 maart Vrouwendag een conferentie over vrouwen in detentie.
Nederland heeft drie Penitentiaire Inrichtingen waar vrouwen verblijven, in PI Nieuwersluis, PI Ter Peel en PI Zwolle. Het waren de directeuren van deze drie inrichtingen die speciale aandacht voor deze kleine, maar belangrijke doelgroep vroegen, vertelt Inge Eijkenboom, beleidsadviseur bij DJI. ‘Veel van het beleid wordt ontwikkeld voor alle 25 inrichtingen. Maar de behoefte in een vrouwengevangenis ligt soms net even anders. Met deze conferentie willen de directeuren aandacht vragen voor de verschillen die er zijn.’
Slachtoffer
‘In de eerste plaats zijn vrouwen heel vaak naast dader ook slachtoffer. Wie de serie “Anita wordt opgenomen” heeft bekeken, weet dat vrouwen vaker een delict plegen onder druk van de partner. Vrouwen plegen ook andere delicten dan mannen. Meestal gaat het om drugssmokkel, diefstal en delicten in de relationele sfeer. Die delicten worden vaak bovendien begaan omdat ze voor hun gezin willen zorgen. Niet zozeer voor henzelf.’
Afstand en nabijheid
Er is bovendien een groot verschil in de manier waarop vrouwen en mannen hun straf ondergaan, vervolgt Eijkenboom. ‘Gedetineerde vrouwen kampen vaker met psychische en fysieke klachten dan gedetineerde mannen. Vrouwen internaliseren meer, ze lopen langer met iets rond voor ze ermee naar buiten komen. Ze gaan bovendien anders om met afstand en nabijheid. Ze pakken je sneller even vast, maken op die manier contact. Dat maakt dat het thema ‘afstand – nabijheid ‘ veel centraler komt te staan dan bij mannendetentie. De medewerkers moeten op een goede wijze invulling geven aan dit thema: een goede professionele bejegening, maar ook met professionele afstand. Verder doen vrouwen zelden een vluchtpoging.’
Moeders
‘Een aandachtspunt bij vrouwen in detentie is de zorg voor kinderen. Vrouwen zijn vaak de belangrijkste verzorger van hun kinderen, zowel in materiële, financiële als pedagogische zin. Dat maakt speciale aandacht voor deze groep meer dan nodig. Voor de allerkleinsten wordt die aandacht binnen de muren gezocht: In sommige gevallen kunnen vrouwen hun baby (tot zes maanden oud) bij zich houden. In PI Ter Peel is zelfs een Moeder met Kind huis waar kinderen tot hun vierde jaar bij hun moeder blijven.’
Grillige re-integratie
‘Tot slot verloopt de re-integratie en nazorg bij vrouwen vaak anders, grilliger, dan bij mannen. Mannen kunnen vaak terugkeren naar de vertrouwde thuissituatie. Familie of het gezin zijn daar een vangnet. Bij vrouwen is dat vaak anders. Het gezin is uit elkaar gevallen, een partner is er niet (meer) of ze zijn hun huis kwijtgeraakt. Het is treurig om te constateren dat detentie een grotere negatieve impact heeft op vrouwen dan op mannen. Alle reden dus, om daar op Internationale Vrouwendag bij stil te staan, met het doel dat de aandacht voor deze kleine groep verbetert.’
