Tekst Eric de Jager
Foto Wiosna van Bon
De eerste zittingszaal binnen de muren van een PI: Vught heeft vandaag de primeur. Vestigingsdirecteur Cees Niessen is er blij mee. ‘Ik ben er trots op dat we dit voor elkaar hebben gekregen. Dit zorgt voor lagere kosten en hogere veiligheid.’
Dankzij de nieuwe zittingszaal kan een deel van het strafproces voortaan op het terrein van de PI plaatsvinden. Dat betekent dat risicovolle, arbeidsintensieve en prijzige transporten vanuit Vught naar bijvoorbeeld Amsterdam minder vaak nodig zijn. Het gebouw is in recordsnelheid neergezet. Een jaar voorbereiding, een jaar bouwtijd.
Die snelheid is mede te danken aan de samenwerking tussen DJI en de Rechtspraak, zeggen Cees Niessen en Erik Tuijp, programmamanager Extra Beveiligde Zittingslocaties bij de rechtspraak en plaatsvervangend rechter. ‘Natuurlijk waren er in het begin wat hobbels te nemen’, zegt Tuijp. ‘Maar we zagen al snel de mogelijkheden. We hebben de eerste stappen al gezet met videoconferentieruimtes in Vught.’
Vanuit die ruimtes kunnen gedetineerden, samen met hun advocaten, digitaal aan een zitting deelnemen. ‘Het voordeel van deze samenwerking is dat we elkaar nu makkelijk weten te vinden.’
Maximaal benutten
Het plan voor een zittingszaal kwam in een stroomversnelling door wat politieke druk, geven Niessen en Tuijp toe. Vooral de burgemeester van Vught, Roderick van de Mortel, sprak zich er regelmatig publiekelijk over uit, maar ook vanuit de Tweede Kamer werd erop aangedrongen. ‘Ik denk dat het begrijpelijk en belangrijk is dat de burgemeester dit heeft aangejaagd’, zegt Niessen. ‘Als DJI en PI Vught zijn we hier heel blij mee. Ik hoop dat we maximaal gebruik kunnen maken van dit gebouw.’
Niessen vertelt zijn verhaal in de zittingszaal, waar het fotobehang van de bossen en de heide rond Vught voor de couleur locale zorgt. Dat is nodig, omdat er geen ramen in het gebouw zitten. Om veiligheidsredenen, want deze bijzondere zittingszaal vraagt om de hoogste weerbaarheidsklasse. ‘Raketproof’, zegt Tuijp. Dat betekent dat er ook geen zonlicht binnenvalt, maar het verlichtingssysteem is zo ingesteld dat het de omstandigheden buiten volgt. Op zomerse dagen brandt het plafond feller dan op een sombere regendag. Daarnaast is het licht zodanig te schakelen dat het beeld scherper wordt bij een verbinding met een rechtspraaklocatie.
'We hebben duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van de zittingszaal. Binnen de zaal is de rechter of RC verantwoordelijk. Bij een calamiteit in de omgeving is de vestigingsdirecteur aan zet.’
Publiek kijkt mee op afstand
Er zit meer geavanceerde technologie in het compacte pand. ‘We hebben de techniek vanuit de Rechtspraak vanaf het begin laten aanhaken, dat kwam de snelheid ook ten goede’, zegt Tuijp. De techniek is er uiteraard voor de beveiliging, maar ook voor de audio- en videoverbindingen. Omdat de zaal zo goed beveiligd en compact is, is er geen ruimte voor publiek. Dat kan meekijken via camera’s. Ook voor verdachten is de ruimte beperkt. ‘Je zoekt voor deze zittingszaal naar zaakdossiers met drie, vier verdachten’, zegt Tuijp.
Het is aan de rechters om te bepalen welke zaken geschikt zijn voor de zaal in Vught. Het is niet helemaal nieuw dat zij naar een zittingslocatie moeten, en niet de verdachten. Dat gebeurt nu al ook in JCS Schiphol en Bunker Osdorp. Wat wel nieuw is, is dat de rechters nu bij de ingang door een scanner gaan. ‘Dat zijn ze niet gewend, maar we gaan het wel doen. Voor ieders veiligheid’, aldus Tuijp.
Planning wordt makkelijker
Niessen en Tuijp hebben al een aantal rechters rondgeleid. ‘Het was goed om dit gebouw te laten zien. Ook om te tonen dat de PI Vught een open gebied is. Je hebt niet het gevoel dat je in de bajes zit’, zegt de directeur. ‘Ze zijn best enthousiast geworden.’ Dat voelde ook Tuijp. ‘En met name de rechter-commissarissen (RC’s) zijn enthousiast. Hun planning wordt veel makkelijker als ze deze ruimte tot hun beschikking hebben.’ Tuijp verwacht dat de eerste zitting in Vught medio mei kan plaatsvinden. Het overleg voor de voorbereiding van deze zitting is reeds gestart.
Zowel bij DJI als de Rechtspraak klinkt vooral tevredenheid over het project. ‘De samenwerking verloopt ook goed’, zegt Niessen. ‘We wilden allemaal dat de zittingszaal hier zou komen en daar heeft iedereen hard aan gewerkt. We hebben goed gekeken naar wie waarvoor verantwoordelijk is, en daar hebben we pragmatische afspraken over kunnen maken.’
Die afspraken liggen vast in een convenant, dat vandaag bij de opening officieel wordt ondertekend. Tuijp: ‘Door ons overleg over de videoconferentieruimtes hadden we al nauwer contact, dat hebben we uitgebreid. We hebben duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van de zittingszaal. Binnen de zaal is de rechter of RC verantwoordelijk. Bij een calamiteit in de omgeving is de vestigingsdirecteur aan zet.’
Veiligheid rond Vught wordt groter
Voor directeur Niessen is de nieuwe zittingszaal onderdeel van een groter geheel. Er kwam al een tijdelijke tweede ontsluitingsweg voor de PI, de EBI wordt uitgebreid van 24 naar 36 plekken en het luchtruim boven Vught is gesloten. ‘De veiligheid rond PI Vught wordt steeds groter. En daar gaat dit gebouw ook aan bijdragen. We kunnen nu verdachten van de EBI snel en tegen lage kosten naar de zittingszaal vervoeren.’
Veiligheid staat op één. De zittingszaal is voor alle partijen – medewerkers van de Rechtspraak en DJI én gedetineerden – een stap naar een veiligere rechtsgang. Maar het kostenaspect is niet onbelangrijk. Ook daarover zijn DJI en de Rechtspraak het eens. ‘Als we deze zittingszaal enigszins kunnen benutten, verdienen we het geld voor de bouw snel terug’, zegt Erik Tuijp.
