Tekst Nienke Ledegang
Foto Bas Kijzers
Het is een bijzondere groep studenten bij elkaar: de deelnemers van het project Inside Out in PI Krimpen. Gedurende tien weken trokken de studentes van de VU Amsterdam en gedetineerden uit PI Krimpen met elkaar op. Het leverde veel ideeën op. Maar meer nog: begrip voor elkaar.
De studentes (inderdaad, allemaal vrouw) criminologie en strafrecht van de VU hebben deze middag hun beste kleren aan als ze de bajes in gaan. Sommige nemen hun ouders of een vriend mee naar binnen. Wat onwennig, want voor veel meegekomen bezoek is het de eerste keer in de gevangenis. Ook de gedetineerden die meededen aan het project InsideOut ontvangen vandaag familie. Zij waren de afgelopen tien weken óók eventjes student. Vandaag houden de twee groepen hun afsluitende presentatie en ontvangen ze een certificaat.
Omgebouwde gymzaal
De gymzaal is voor de gelegenheid omgebouwd tot collegezaal. Het gemêleerde gezelschap luistert naar de woorden van universitair docente Elanie Rodermond, die het initiatief voor InsideOut nam. Zij vertelt: ‘Het is de tweede keer dat we dit project draaien en wederom was het een groot succes. De gedachte is dat de vierdejaars- of masterstudenten al veel theoretische kennis hebben, maar nog weinig uit de praktijk weten. Door ze kennis te laten maken met gedetineerden en de gevangenisomgeving kunnen ze zelf ervaren hoe het hier is. Daarbij komt dat de gedetineerden, die tijdens het project de “studenten van binnen” zijn, heel veel praktijkkennis hebben. Zo helpen ze elkaar over en weer.’
Rode draad
De studenten zijn opgedeeld in vier groepen die zich buigen over onderwerpen als daderschap, slachtofferschap, resocialisatie en re-integratie. Met elkaar presenteren ze vandaag hun bevindingen. De rode draad die naar voren komt: er bestaan best veel initiatieven om gedetineerden al in de gevangenis te helpen een bestaan buiten de criminaliteit op te bouwen en ze te ondersteunen in hun re-integratie, maar het overzicht is er niet. ‘Te versnipperd’, zegt een van de gedetineerden. En een ander zegt: ‘De informatie is onduidelijk en instanties werken langs elkaar heen.’ Ook een klacht: ‘We werken hier aan certificaten waar je buiten niet zoveel aan hebt.’ Eén gedetineerdenstudent vertelt: ‘Ik heb binnen de muren een diploma gehaald en telefonisch een baan gevonden. Daarvoor moest ik wel een tweedaagse cursus buiten de muren volgen. Ik heb daarom algemeen verlof aangevraagd. Helaas heb ik dat niet gekregen, omdat mijn recidivekans te hoog werd bevonden. Nu moet ik bijna twee maanden wachten voor ik alsnog kan beginnen met werken, terwijl ik bijna vrijkom. Mijn tip: ga voor een persoonsgerichte aanpak en kijk niet alleen naar het risico.’
'Ik heb een ander beeld gekregen van de mensen die meestal over ons oordelen'
Buddysysteem
Genoeg verbeterpunten dus, wat de studenten betreft. Maar ze moeten ook zelf met oplossingen komen. Die zijn creatief. ‘Er moet meer maatwerk komen’, zegt de ene groep. En de andere groep: ‘Een buddysysteem zou heel goed kunnen werken.’ De volgende groep heeft een re-integratietuin ontworpen, waar reclassering, OM en DJI met elkaar moeten samenwerken. De laatste groep zet in op een schrijfproject, waarbij gedetineerden schrijven met studenten van de VU over het onderwerp toekomstperspectief. De studenten leggen uit: ‘Zo’n schrijfproject dient meerdere doelen: het gaat over belangrijke onderwerpen zoals stoppen met criminaliteit, maar tegelijkertijd ontstaat er echt contact en meer begrip voor elkaar. Zo kunnen deelnemers van elkaar leren. Zo’n project past helemaal bij de slogan van de rechtenfaculteit van de VU: Law in action.’
Drempels slechten
Directeur Peter Baaijens van PI Krimpen neemt na alle presentaties kort het woord. ‘Ik heb werk te doen’, constateert hij. ‘Alle punten die jullie aandragen, daar zijn we ons van bewust en daar zijn we ook al mee bezig. PI Krimpen heeft zelfs al als een van de weinige Nederlandse bajessen een buddysysteem, namelijk De Compagnie. Maar blijkbaar worden we toch nog belemmerd door de praktijk, dat doet me verdriet. Ik wil die drempels sneller slechten. Jullie geven mij de motivatie om dit nog beter te doen.’
Diplomauitreiking
De studenten van binnen en de studentes van buiten mogen na vandaag geen contact meer met elkaar hebben. Daar is vooral bij de gedetineerden nog wel enig gemor over. Gelukkig mogen ze afsluiten met een aardig woord voor elkaar tijdens de diplomauitreiking. Volgens docente Elanie Rodermond blijkt daaruit wel hoe er in korte tijd een bijzondere en respectvolle band is ontstaan tussen de twee op het oog verschillende groepen. Zo zegt Janus (niet zijn echte naam, red.): ’Ik heb een ander beeld gekregen van de mensen die meestal over ons oordelen.’ Rebecca zegt op haar beurt over een van de gedetineerden: ‘Je bent verlegen en bescheiden en je was supergemotiveerd. Je huiswerk was altijd tip top in orde.’ Een van de gedetineerden geeft studente Dewi mee: ‘Ik wens je alle wijsheid toe bij de beslissingen die je later misschien gaat nemen.’ En Kees (niet zijn echte naam, red.) tot slot zegt met een vette knipoog tegen Giulia: ‘Ik begreep dat je psychologe of officier van justitie wilt worden. Nou, met beide wil ik niets te maken hebben.’
